Prawidłowe funkcjonowanie organizmu zależy od wielu czynników, m.in. od stężenia kortyzolu, czyli hormonu stresu. W tym artykule dowiesz się, jakie funkcje pełni w organizmie kortyzol i dlaczego wahania jego stężenia mogą świadczyć o problemach zdrowotnych. Podpowiadamy także, kiedy warto rozważyć udanie się do lekarza i wykonanie badania kortyzolu.
Kortyzol – za co odpowiada tzw. hormon stresu?
Kortyzol to wytwarzany przez korę nadnerczy glikokortykosteroid. Zasadniczą funkcją kortyzolu w organizmie człowieka jest ochrona przed spadkiem ciśnienia krwi indukowanym stresem, co mogłoby prowadzić do poważnych konsekwencji, nawet takich jak wstrząs czy śmierć.
Kortyzol wspiera gospodarkę węglowodanową, białkową, tłuszczową i wapniowo-fosforanową. Wpływa także na homeostazę metaboliczną i adaptację do czynników stresogennych. Wszelkie objawy charakterystyczne dla nieprawidłowego stężenia kortyzolu powinny być konsultowane z lekarzem.
Badanie kortyzolu – co ma na celu?
Badanie kortyzolu wykonuje się w celu rozpoznania schorzeń, których skutkiem może być nieprawidłowe stężenie tego hormonu. Choroby, które można podejrzewać na podstawie wyników badania kortyzolu, to m.in.:
- zespół Cushinga;
- pierwotna lub wtórna niedoczynność nadnerczy (choroba Addisona);
- zaburzenia funkcji przysadki mózgowej.
Wyniki badania kortyzolu należy przedstawić lekarzowi. W zestawieniu z informacjami pozyskanymi od pacjenta podczas wywiadu medycznego oraz wynikami innych badań laboratoryjnych będą one podstawą do postawienia prawidłowej diagnozy i wydania zaleceń w zakresie leczenia.
Wskazania do badania kortyzolu
Badanie kortyzolu zaleca się wykonywać przede wszystkim w przypadku występowania objawów, które mogą wskazywać na nieprawidłowe stężenie hormonu stresu. Należą do nich m.in.:
- przewlekłe uczucie zmęczenia i osłabienia;
- ból stawów i mięśni;
- obniżony apetyt;
- objawy ze strony układu pokarmowego, np. nudności, bóle brzucha, wymioty i biegunki;
- spadek masy ciała;
- łaknienie soli;
- niedociśnienie;
- ciemne przebarwienia na skórze lub bielactwo;
- zawroty głowy.
Objawy te nie są specyficzne, dlatego wymagają kontaktu z lekarzem. Jeżeli będzie on podejrzewał, że ich przyczyną mogą być zaburzenia funkcji kory nadnerczy, odpowiedzialnej za wydzielanie hormonu stresu, wówczas może zalecić wykonanie badania kortyzolu.
Jak przebiega badanie kortyzolu i gdzie można je wykonać?
Badanie kortyzolu wykonuje się z próbek krwi lub śliny. Poziom kortyzolu różni się o poszczególnych porach dnia, ponieważ kora nadnerczy wydziela ten hormon według rytmu dobowego. W niektórych przypadkach diagnostyka może wymagać oceny stężenia kortyzolu w ciągu całego dnia – wówczas zalecanym badaniem jest profil dzienny kortyzolu w ślinie. Próbki śliny pobiera się pięciokrotnie w ciągu doby, o określonych porach dnia.
Zarówno badanie kortyzolu z krwi, jak i profil dzienny kortyzolu w ślinie można wykonać w ALAB laboratoria. Badania można zakupić wygodnie za pośrednictwem strony internetowej. W celu oddania próbek do analizy laboratoryjnej wystarczy udać się do najbliższego Punktu Pobrań. Obecnie w całej Polsce znajduje się ich ponad 700, co ułatwia dostęp do badań laboratoryjnych wielu mieszkańcom kraju. Wyniki badań wykonywanych w ALAB laboratoria można odebrać online.
Badanie kortyzolu z krwi – przygotowanie
Stężenie kortyzolu zmienia się w ciągu doby, dlatego do badania kortyzolu z krwi należy przystąpić w godzinach porannych. Na badanie należy przyjść na czczo, a na dzień przed pobraniem krwi unikać wzmożonej aktywności fizycznej. Stosowanie się do tych zaleceń jest warunkiem uzyskania niezafałszowanych wyników, które są podstawą do oceny stanu zdrowia przez lekarza.
804 