Choroby podstawy źdźbła zbóż zwane także chorobami podsuszkowymi występują powszechnie w naszych warunkach klimatycznych. Szczególnie groźne są dla upraw pszenicy ozimej, choć występują także na plantacjach jęczmienia i pszenżyta. Żyto natomiast ze względu na swoją wysoką odporność genetyczną rzadko jest porażane przez choroby z tej grupy. Choroby postawy źdźbła powodują spadek plonu oraz jego jakości, ponieważ w przypadku dużej presji i zaawansowanego rozwoju choroby mogą prowadzić do przedwczesnego zamierania roślin i wylegania łanów.
Czym są choroby podstawy źdźbła zbóż?
Są to choroby powodowane przez występujące w glebie grzyby patogeniczne. Atakują one dolną część źdźbła oraz korzenie. Początkowo infekcja przebiega bezobjawowo. Pierwsze oznaki stają się widoczne wiosną, w okresie intensywnego wzrostu. Choroby podstawy źdźbła prowadzą do osłabienia przewodzenia wody i składników pokarmowych, co skutkuje słabszym wzrostem, gorszym nalewaniem ziarna, a w skrajnych przypadkach zbyt wczesnym dojrzewanie. W łanie widoczne są pojedyncze zaschnięte kłosy, gdy reszta roślin jest jeszcze zielona.
Najczęstsze choroby podstawy źdźbła zbóż
Do najpowszechniejszych chorób z tej grupy należą:
- Łamliwość podstawy źdźbła – powodowana przez grzyby z rodzaju Oculimacula. Objawia się owalnymi plamami z ciemniejszą obwódką.
- Zgorzel podstawy źdźbła – jest efektem obecności grzyba Gaeumannomyces graminis. W fazie siewki można dostrzec brunatnienie korzeni, później u podstawy pędu pojawiają się podłużne, ciemne plamy.
- Fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła i korzeni – wywoływana przez grzyby z rodzaju Fusarium. Pojawia się w formie brunatnych smug i zgnilizn, często także zgniłych korzeni.
Nieco rzadziej w polskich warunkach glebowo-klimatycznych występuje plamistość oczkowa powodowana przez grzyby Rhizoctonia solani i Ceratobasidium cereale. Objawem tej choroby są znajdujące się na dolnej części źdźbła jasnobrunatne plamy z ciemniejszą obwódką.
Szczegółowy opis objawów oraz fotografie ilustrujące rozwój wszystkich wymienionych chorób znajdziesz w artykule: https://osadkowski.pl/blog-agrotechnika/choroby-podstawy-zdzbla.
Przyczyny chorób podstawy źdźbła zbóż
Ryzyko pojawienia się chorób podstawy źdźbła zbóż zwiększa kilka czynników, do których należą:
- Monokultura – wieloletnia uprawa zbóż po sobie zwiększa presję patogenów.
- Niewłaściwe zagospodarowanie resztek pożniwnych – nierozłożone stanowią źródło infekcji.
- Warunki pogodowe – wysoka wilgotność, długotrwałe opady i umiarkowane temperatury, sprzyjają rozwojowi grzybów.
- Zbyt gęsty siew – powoduje nadmierne zagęszczenie łanu, co zwiększa podatność na choroby.
- Wybór odmian o niskiej genetyczne zdrowotności oraz ich niedopasowanie do płodozmianu w gospodarstwie.
Nawożenie i zagospodarowanie resztek pożniwnych a choroby podstawy źdźbła
Najlepsze efekty daje połączenie działań profilaktycznych i chemicznych. Należy zadbać przede wszystkim o prawidłowy płodozmian i staranne zagospodarowanie resztek pożniwnych roślin przedplonowych, zwłaszcza zbóż i kukurydzy. Po zbiorze roślin uprawnych rekomendowany jest zabieg nawozowym produktem mikrobiologicznym Convert SL. Preparat nie tylko przyspiesza mineralizację resztek pożniwnych, ale także zwiększa dostępność niektórych makro i mikroelementów. Dodatkowo wydzielane przez bakterie siderofory do środowiska glebowego zmniejszają dostępność żelaza dla grzybów, a ułatwia jego pobieranie przez rośliny uprawne.
Także zbilansowane nawożenie zmniejsza ryzyko występowania chorób podstawy źdźbła – nadmiar azotu może sprzyjać chorobom, podczas gdy potas i fosfor wzmacniają rośliny.
Kierunkowe zadbanie o zdrowotność
Presja ze strony chorób podstawy źdźbła w związku z dużym udziałem zbóż w zmianowaniu jest tak duża, że niezbędne jest wykonanie zabiegów fungicydowych lub działań zmierzających do budowania naturalnej odporności roślin. Ochrona przed chorobami podstawy źdźbła wykonywana jest podczas zabiegu T1. Pierwszego z kilku zabiegów w technologii zwalczania chorób. Do eliminacji chorób podsuszkowych można wykorzystać substancję czynną cyprodynil oraz protiokonazol (np. fungicyd Generał 300 EC) – pełną ofertę fungicydów znajdziesz tutaj: https://osadkowski.pl/srodki-ochrony-roslin/fungicydy–c-001107.
Wymienione substancje czynne są tylko elementem zabiegu T1 i powinny być uzupełnione o inne wzmacniające działanie na choroby podstawy źdźbła i rozszerzające spektrum zwalczanych chorób. Zabieg T1 powinien być wykonany w fazie końca krzewienia do fazy pierwszego kolanka (BBCH 29-31). Opóźnianie zabiegu jest niewskazane ze względu na intensywny rozwój chorób i zniszczenie przez nie podstawy źdźbła.
Arcton WG na T1
Warunki pogodowe wiosną często nie sprzyjają wykonaniu zabiegu T1 przy użyciu triazoli — minimum temperaturowe działania jest na poziomie 10-12 °C. Powoduje to w praktyce rolniczej przekładanie decyzji o wykonaniu zabiegu. Naprzeciw problemowi przebiegu pogody wychodzi Arcton WG, który może być aplikowany w zmienny warunkach meteorologicznych, a zawarte w preparacie bakterie spełniają swoją funkcjonalność poniżej 10 °C. Arcton WG buduje naturalną odporność roślin na najważniejsze choroby podstawy źdźbła i liści. Produkt może być łączony z fungicydami np. fenpropidyną, która bardzo dobrze radzi sobie z mączniakiem prawdziwym zbóż i traw.
Najistotniejsze aspekty chorób podsuszkowych zbóż
Najważniejsze choroby podstawy źdźbła zbóż to łamliwość, zgorzel oraz fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła i korzeni. Powodują one osłabienie roślin, przedwczesne ich zamieranie, wyleganie łanów oraz znaczne obniżenie plonu i jego jakości. Do rozwoju chorób przyczynia się m.in. monokultura, wysokie zagęszczenie siewu oraz niewłaściwe zagospodarowanie resztek pożniwnych. Przemyślana profilaktyka, zaprawianie ziarna oraz regularne stosowanie zabiegów fungicydowych znacząco ograniczają skutki chorób podstawy źdźbła.
Artykuł Sponsorowany
15 
